Evet, “Her
şeyden Biraz Kore Kültürü” yazı dizisinin ikinci bölümüne geldik. Bu bölümde de
ilk bölümde olduğu gibi Kore ile ilgili yüzeysel bir anlatım tarzı
benimsenecek. Bu bölümde Kore’de önemli günler, oyunları, dansları ve geleneksel
kıyafetleriyle ilgili küçük bir yolculuğa çıkacağız.
Kore’de
Önemli Günler
Şu bir gerçek ki her ülkenin kendine ait
önemli günleri, haftaları var. Herk ülke evlilik, anma gibi törenlerini farklı
şekillerde gerçekleştiriyor. Bakalım onlar bu gibi şeyleri nasıl veya ne zaman
yapıyorlar? İşte bazıları…
Ulsan Seoburi Cultural Festivali: Bu festivalde uzun süredir demir
işçiliği yapan Koreliler demir sanayisini kutlarlar. Bunu yaparken de festival
boyunca Soeburi oynar ve Pungmul dinlerler.
Geleneksel Düğün: Kore’de 16 veya 18 yaşına gelmiş
bir erkek veya bir kadın 20’den fazla kişinin rızası alındığı takdirde
evlenebilir. Düğün günü damat ve gelin resmi kostümler girerler. Damat gelini
taşıyarak yaşayacakları eve götürür ve yolunu da el feneriyle aydınlatırdı.
Solnal: Yeni ayin ilk günü bütün
ülkede kutlanır. Şehrin birçok yerinde geleneksel dans ve müzik festivalleri
düzenlenir.
Buda’nın doğum günü: Ay takvimine göre ilk
dördün'ün sekizinci gününe, yani Nisan - Mayis zamanlarina denk gelir.
Geleneksel olarak her sene Youido Plazato Chogyesa Tapinagi'ndan yürüyüş
düzenlenir.
Kore Şükran Günü ( Ch'usok )
: Ay Festivali diye de
anılır ve Eylül - Ekim zamanına denk gelir. Şükran Günü Koreliler için çok
önemlidir ve herkes ailesiyle bir arada olur.
Parent’s
Day: 8 Mayıs günü olarak kutlanır. Amacı anne ve
babaların çocuklarını yetiştirirken neler hissettiğini anlamaya çalışmaktır.
Children
Day’s: 5 Mayıs’ta kutlanır ve resmi
tatildir. Kalp içinde Kore bayrağı günün simgesidir.
White
Day: Biliriz ki
hepimiz 14 Şubat sevgililer günüdür. İşte 14 Mart’ta da bir önceki ayda
kendilerine çikolata veren hanımları hatırlar ve onlara çikolatasız şeker
alırlar.
Kore
Bağımsızlık Hareketi Türü: 1 Mayıs’ta kutlanır.
Korelilerin Japonlardan ayrılması kutlanmaktadır.
Pepero
Day: 11
Kasım’da kutlanan nu gün sevgililer günü gibi bir gelenektir Kore’de. Genç
çiftler ve insanlar birbirlerine Pepero denen çikolataya batırılmış yiyecekler
hediye ederler.
Korelilerin
çok fazla sayıda kutladığı gün olmakla birlikte bunların yazılarak bitmeyeceği
de aşikâr. O yüzden kısaca:
Güneş Takvimine Göre Resmi
Tatil Günleri
1 Ocak Yeni Yıl
1 Mart Bağımsızlık Hareketi Günü
5 Nisan Ağaç Günü
5 Mayıs Çocuk Bayramı
6 Haziran Anma Günü
17 Temmuz Kuruluş Günü
15 Ağustos Kurtuluş Günü
3 Ekim Ulusal Kuruluş Günü
25 Aralık Noel
Kore Oyunları
Gelelim
Kore kültürüne ait oyunlara. Her ne kadar birbirine benzese de kültürden
kültüre farklılık göstere bir diğer şeyde oyunlardır. Şimdi oyunlardan bir
kaçını inceleyip onlara biraz daha yakın olalım.
Tuho:
Basit bir teneke kutu ve kauçuk uçlu bir ok ile oynanır. Genellikle iyi bir
içme oyunudur. Geri dönmeyen her ok için kaybeden içki ısmarlar. Kore’de olduğu
kadar Çin’de de popüler bir oyundur. Önceleri sadece kraliyet sarayında oynanan
oyun daha sonra halk tarafından oynanmıştır.
Gonu
Games: Çocuklar tarafından oynanan
geleneksel bir oyundur. Oynayan oyuncu kadar at yerine geçecek taşlar ve
bölümlere ayrılmış bir tahta kullanılır.
Chuldarigi:
Türklerin halat çekme oyunu Kore’de bu ismi alır. Genellikle köylerde oynanır.
Nol-Ttwigi:
Tahterevallinin biraz değişik bir versiyonudur. Genellikle kızlar arasında
oynanan bu oyunun tahterevalliden farkı tahtanın bir ucundakinin hoplamasıdır.
Günümüzde festival ve önemli günlerde oynanır.
Hide
ank Seek: Bu oyun bildiğimiz saklambaç
oyunundan başka bir şey değil.
Turtle
Play: Kaplumbağa kılığına girmiş
iki kişi kapı kapı dolaşarak yiyecek ve su ister. Bunları verene şans ve
bereket geleceğine inanılır.
Baduk: 19x19 kareli bir zemin üstünde oynanır. Her oyuncu kendi
taslarıyla rakip oyuncunun taşlarının etrafını çevirmeye ve tahtada en fazla
alanı almaya çalışır.
Yut: Oyun iki kişi veya iki takımın arasında oynanır.
Yut-nori oyun tahtasına “mal-pan” denir. Yut, popüler bir aile oyunudur. Oyunda
katılımcıların sayısında hiçbir sınır yoktur. Oyunun her takımın yut
değneklerini atmasıyla başlar. En yüksek skorla değneği atan takım oyuna ilk
olarak başlar.
Kunettwigi: Kunettwigi (Kore
Salıncağı), bir halk oyunudur. Ülkede her yaşın beğendiği bir oyun olma
özelliği taşır. Kunetwigi (Kore salıncağı) büyük bir ağaç dalına iki ipin
bağlayarak bir tahtaya tutturulmasıyla yapılır. Bildiğimiz salıncağa benzer
ancak Kore salıncağında marifet daha çok en yükseğe sallanabilmektir.
Palanquin: İşte oldukça tanıdık bir oyun daha. Bu oyun Kore’de
Joseon Hanedanlığı döneminde oynanmaya başlanmıştır. Tahtırevan oyunu üç kişi
ile oynanır. İki kişi ellerini birleştirir ve bir tahtırevan oluştururlar.
Üçüncü kişide tahtırevana oturur ve arkadaşları onu gezdirir. Kore'de çocuklar
arasında rağbet gören bir oyundur.
Kite Flying: Kore’de uçurtma sadece çocuk
tarihinde değildir. Bazı yaşlı Koreliler de uçurtmayı zevkle uçurmuşlardır. Özellikle de Ch’usok ve Kameri yeni
yılda. Geleneksel Kore uçurtmasına “yon” denir ve yon Kore kâğıdı ve bambu çubukları
ile yapılır.
Gossaumnori: Gossaum (고싸움) veya "İlmik
Dövüşü" adı verilen bu oyun
bir köye hastır. Verimlilik için, yılın ilk dolunayında birkaç gün boyunca bu
oyun oynanır. İlk önce bir dua etme töreni yapılır ardından, köylüler köyün
arka tarafında bulunan ve "Büyükbaba
Ruhu" adini verdikleri
tepeye giderler. Sonra da köyün ön tarafındaki"Büyükanne Ruhu" adini verdikleri tepeye giderler.
Köyün hemen hemen her yerinde çiftçi dansları sergilenir. Sonraki gün, köy Gossaum’u oynamak için ikiye bölünür. Gossaum ilmik yapılmış kalın halatlarla ve
bambu destek çubukları ile oynanır. Her takım kendisini fırsatçılardan korur.
Oyunda amaç rakibin ilmiğini itmektir.
Kore Dansları
Kore’de
dans üç bin yıl önce şamanistik törenler sırasında ortaya çıkmıştır. Şimdi ise
saray dansı, folk dansı, törensel dans, yeni geleneksel tarz ve modern dans
olarak kategorilere ayrılır. Şimdi bunlardan modern dans hariç diğerlerine
kısaca değineceğim.
Saray
Dansı: “Jeongjae” olarak
isimlendirilen bu dans bütün yeteneği gösterme üzerine kurulmuştur. Bu dans
sadece saray içindekiler için sergilenen kategorisel bir gösteriydi. Kendi
arasında "Dangak
jeongjae" ve "Hyangak
jeongjae" olarak iki kategoriye ayrılır. Bu
danslardan birkaç tanesinin ismini (Türkçeye çevrilmiş
olarak) örnek gösterecek olursak Hyangal Jeongjae’den “Kelebek çırpınması kanat
dansı, Anka kuşu dansı, ilkbahar bülbül dansı, aslan dansı”nı Dangak
jeongjae’den “Top oyunu dansı, Şeftali-sunu dansı ve Altın hükümdar dansı
rüyası”nı örnek verebiliriz.
Folk Dansı: Dansta müzik gibi üç
krallık döneminde gelişim göstermiştir. Halk dansları arasında yer alan
çiftçi dansı, şaman dansı, keşiş dansı, özellikle Sandaenori olarak bilinen maskeli
dans ve kukla dansı Çosan hanedanlığının ileri dönemlerinde halk tarafından çok
sevilmiştir. Bu geleneksel dansların büyük bir bölümü 1960 ve
1970'li yıllarda hızlı sanayileşme ve kentleşme sürecinde unutulmuştur
Törensel Dans: Kore'de törensel dans, Konfüçyan törensel seremoniyi, Budist dansı ve şamanizmi işaret eder. Gerçek sıra dansı, gerçek kelebek dansı bu dans
türüne ait önemli örneklerdendir.
Yeni Geleneksel Dans: Buchaechum fan dansı Kim Baek-bong tarafından oluşturulmuş ve 1954
yılında halka ilk defa sunulmuştur. Bir davul dansı, çiçeklere ait küçük taç
dansı örnek verilebilir.
Geleneksel Kore Kıyafetleri
Sıra
geldi Kore’de modaya. Şimdi Kore’ye ait hem geleneksel kıyafetlere ve modaya
göz atalım. Kıyafetlerin oldukça ilgi çekici olduğu gerçeğini itiraf etmenin
yanı sıra hem geleneksel kıyafetleri hem de modern kıyafetleriyle tamamen
orijinal göründükleri de ortada olan bir gerçek.
Geleneksek
Kore Kıyafetleri: Kore
geleneksel kıyafetlerinin üç krallık dönemine dek uzanan bir tarihi vardır. Bu
dönemde duvar resimlerinde geleneksel kıyafet resimlerine rastlanmıştır. Hanbok
adi verilen kıyafetler Kore kültürünü en çok temsil eden en ilgi çekici
kıyafetlerdendir. Hanbok, Kore halkının binlerce yıllık benzersiz geleneksel
giysisidir. Kore kültürünün güzelliği ve zarafeti hanbok giyen kadınların
fotoğraflarından görülebilir. Batı tipi giysiler 100 yıl önce gelmiştir. Bundan
önce hanbok günlük giysi idi. Erkekler jeogari isimli Kore ceketi ve baji
isimli pantolon giyerlerdi. Kadınlar jeogari’yi chima isimli etekle giyerlerdi.
Günümüzde hanbok; düğün, Lunar Yeni Yıl Günü veya Chuseok Kore Şükran Günü gibi
özel kutlama günlerinde giyilir. Üst tabakadan olmayan kimseler festivaller
veya düğünler dışında beyaz Hanbok giyerlerdi. Üst tabakadan gelen kimseler ise
parlak renklerde Hanbok giyerdi. Yani Hanbok o dönemlerde kişilerin sosyal durumlarını
gösteren önemli bir etkendi. Yine üst sınıflar mücevher, süslü başlıklar,
şapkalar veya saç tokaları ile Hanbok’u tamamlarlardı.